جهاد محمد (قرآن)یکی از وظایف پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، جهاد با دشمنان دین خدا بود. در این مقاله آیات مرتبط با جهاد حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله معرفی می‌شوند. فهرست مندرجات۲ - جهاد جانی ۲.۱ - موظف شدن پیامبر به جهاد ۲.۲ - حضور در عرصه جهاد ۲.۲.۱ - خروج از خانه برای جهاد ۲.۲.۲ - حضور در غزوه احد ۲.۲.۳ - حضور پیشاپیش مؤمنان ۲.۳ - فرماندهی جهاد ۲.۴ - تخلف از فرمان جهاد پیامبر ۲.۵ - فرمان به جهاد تحت ربوبیت خداوند ۲.۶ - جلوگیری از تعجیل در جهاد ۲.۷ - مأموریت جهاد به تنهایی ۲.۸ - تشویق مؤمنان به جهاد ۲.۹ - انگیزه جهاد با مشرکان ۳ - جهاد فرهنگی پیامبر ۳.۱ - دستور خداوند به جهاد فرهنگی ۳.۲ - محور اصلی دعوت پیامبر ۳.۳ - مقدمه جهاد فرهنگی ۴ - جهاد مالی پیامبر ۴.۱ - پیشتازی در جهاد با مال ۵ - پاداش جهاد پیامبر ۶ - عناوین مرتبط ۷ - پانویس ۸ - منبع ۱ - اسوه جهادکنندگانپیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، اسوه‌اى شايسته براى جهادکنندگان در راه خداوند: ... إِذْ جاءَتْكُمْ جُنُودٌ ... قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ ... يَحْسَبُونَ الْأَحْزابَ لَمْ يَذْهَبُوا ... لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ .... ۲ - جهاد جانی۲.۱ - موظف شدن پیامبر به جهاد••• پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به جهاد با منافقان و کافران: يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ .... ••• پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به جهاد با کافران: ۱. فَلا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً كَبِيراً. ۲. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ .... ۲.۲ - حضور در عرصه جهادحضور پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، در عرصه جهاد: ۱. إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لا تَلْوُونَ عَلى أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْراكُمْ ... آيات، درباره جنگ احُد است. ۲. الَّذِينَ اسْتَجابُوا لِلَّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما أَصابَهُمُ الْقَرْحُ .... ۳. فَإِنْ رَجَعَكَ اللَّهُ إِلى طائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوكَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِيَ أَبَداً .... ۴. لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ .... ۲.۲.۱ - خروج از خانه برای جهادخروج پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در صبحگاهان، از ميان خانواده خويش، براى جهاد با دشمنان: وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ .... ۲.۲.۲ - حضور در غزوه احد••• حضور رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در جهاد با مشرکان قریش، در غزوه احُد، تا آخرين لحظات: إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لا تَلْوُونَ عَلى أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْراكُمْ فَأَثابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلا تَحْزَنُوا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا ما أَصابَكُمْ ... آيه شريفه، درباره جنگ احُد است. ••• اهتمام ويژه پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، به آماده‌سازى سپاه اسلام، براى جهاد در غزوه احُد: وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ. بنا بر قولى اين آيه درباره غزوه احُد است. ۲.۲.۳ - حضور پیشاپیش مؤمنانحضور پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در صحنه‌هاى جهاد، پيشاپيش مؤمنان و در كنار آنان: وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ لكِنِ الرَّسُولُ ... جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ .... ۲.۳ - فرماندهی جهاد••• حضور رسول‌اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با عنوان فرمانده، در عرصه جهاد: ۱. وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ. ۲. إِذْ تُصْعِدُونَ وَ لا تَلْوُونَ عَلى أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْراكُمْ .... ۳. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا ...وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا .... ۴. لَقَدْ تابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي ساعَةِ الْعُسْرَةِ .... ۵. وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ أَمَرْتَهُمْ لَيَخْرُجُنَّ قُلْ لا تُقْسِمُوا طاعَةٌ مَعْرُوفَةٌ .... ۶. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ إِذا كانُوا مَعَهُ عَلى أَمْرٍ جامِعٍ لَمْ يَذْهَبُوا حَتَّى يَسْتَأْذِنُوهُ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ أُولئِكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَإِذَا اسْتَأْذَنُوكَ لِبَعْضِ شَأْنِهِمْ فَأْذَنْ لِمَنْ شِئْتَ مِنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمُ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ. ۷. قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرابِ سَتُدْعَوْنَ إِلى قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا .... ••• فرماندهى عملیّات نظامی، برعهده پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، در جهاد با دشمنان: وَ إِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقاعِدَ لِلْقِتالِ ... «تبوّى‌ء» از «بوأ»، -مصدر آن- «تبوءة» و به معناى آماده كردن جايى براى ديگرى است. ۲.۴ - تخلف از فرمان جهاد پیامبرتخلّف از فرمان جهاد پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، درپى‌دارنده بى‌آبرويى در جامعه: لَقَدْ تابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَ ... الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي ساعَةِ الْعُسْرَةِ ... وَ عَلَى الثَّلاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذا ضاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ وَ ضاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلَّا إِلَيْهِ .... ۲.۵ - فرمان به جهاد تحت ربوبیت خداوندفرمان پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به جهاد با مشرکان در بدر، اقدامى بحق و تحت تدبير و ربوبیّت خداوند: كَما أَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْ بَيْتِكَ بِالْحَقِّ وَ إِنَّ فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ لَكارِهُونَ. آيه اشاره به خروج پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از مدینه به سوى بدر است. [۳۵]
كشف الاسرار، ج ۴، ص ۶.
۲.۶ - جلوگیری از تعجیل در جهادجلوگيرى پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله در مکّه، از تعجيل در جهاد با مشركان، به رغم علاقه مسلمانان به آن: أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ ... فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً ... آيه شريفه، در باره بعضى مسلمانان است كه در مكّه -قبل از هجرت- مورد آزار و اذیّت مشرکان قرار گرفته بودند و از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله تقاضا كردند كه با مشركان به مقاتله برخيزند ولى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به آنان اجازه نداد. ۲.۷ - مأموریت جهاد به تنهاییپيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، به تنهايى مأمور جهاد با دشمنان: فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ ... در روايتى از امام صادق علیه‌السلام آمده است: خداى- عزّوجلّ- به رسول گرامى خود تكليفى كرد كه به احدى از خلقش چنان تكليفى نكرد و آن اين بود كه بعد از فرمان به جهاد و تساهل ورزيدن مردم از اجابت آن، آن جناب را مُكلّف كرد كه به تنهايى به جنگ دشمن برود. سپس حضرت آيه مذكور را تلاوت فرمود. ۲.۸ - تشویق مؤمنان به جهادپيامبر اعظم صلی‌الله‌علیه‌وآله، مأمور تشویق مؤمنان، براى جهاد با دشمنان: فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا .... ۲.۹ - انگیزه جهاد با مشرکاناقدام مشرکان به اخراج پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، انگيزه‌اى براى جهاد آن حضرت با آنها: أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ الرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَ تَخْشَوْنَهُمْ .... ۳ - جهاد فرهنگى پیامبر۳.۱ - دستور خداوند به جهاد فرهنگیجهاد فرهنگی پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله با کفر و شرک، دستور خداوند به آن حضرت: فَلا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً كَبِيراً. ضمير «به» اشاره به قرآن است. اين آيه دلالت دارد كه ازبزرگ‌ترين جهادها نزد خداوند، جهاد متكلّمان در حلّ شبهات اهل باطل و دشمنان دین است. ۳.۲ - محور اصلی دعوت پیامبرجهاد فرهنگى با كفر و شرك، هدف كلّى قرآن و محور اصلى دعوت پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله: فَلا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً كَبِيراً. ۳.۳ - مقدمه جهاد فرهنگیجهاد پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، نشئت يافته از درك صحيح و بينش عميق آن حضرت، نسبت به ارزش آن: رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ .... ۴ - جهاد مالى پیامبرجهاد مالی پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، با دشمنان دین: لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ .... ۴.۱ - پیشتازی در جهاد با مالپيشتازى پيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، در جهاد با مال و جان: لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ .... ۵ - پاداش جهاد پیامبربهشت جاويد، پاداش جهاد مالى و جانى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ ... أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها .... ۶ - عناوین مرتبطغزوه احُد، غزوه احزاب، غزوه بدر، غزوه بنی‌قریظه، غزوه بنی‌قینقاع، غزوه بنی مصطلق، غزوه بنی نضیر، غزوه تبوک، غزوه حمراء الاسد، غزوه حنین، غزوه خیبر، غزوه ذات الرقاع، غزوه ذات السلاسل، جنگ محمد (قرآن). ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۶، ص۲۲۰، برگرفته از مقاله «جهاد محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |